نقش واسطه گری استدلال اخلاقی در رابطه بین سرمایه های روان شناختی با اهمال کاری تحصیلی

بررسی نقش واسطه گری استدلال اخلاقی در رابطه بین سرمایه های روان شناختی با اهمال کاری تحصیلی

مطالعه موردی (دانشجویان رشته روان شناسی در مقطع کارشناسی دانشگاه آزاد تهران مرکز)

چکیده

هدف این پژوهش، بررسی نقش واسطه گری استدلال اخلاقی در رابطه بین سرمایه های روان شناختی با اهمال کاری تحصیلی در بین دانشجویان رشته رون شناسی در مقطع کارشناسی دانشگاه آزاد تهران مرکز بود. روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی بود. دانشجویان رشته رون شناسی در مقطع کارشناسی دانشگاه آزاد تهران مرکز در سال تحصیلی 1401-1400،  جامعه آماری پژوهش حاضر را تشکیل دادند. که تعداد 120 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب گردیدند. برای جمع­آوری داده­ها از پرسشنامه استدلال اخلاقی (رست و همکاران، 1973)، پرسشنامه سرمایه های روان­شناختی( لوتانز ،۲۰۰۷)، پرسشنامه اهمال کاری (سولومون و راث بلوم ،1984) استفاده گردید. داده­های به­دست­آمده با استفاده از آزمون­های تحلیل رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر با استفاده از نرم افزار spss26 و لیزرل 8.8 تجزیه و تحلیل شد. نتایج به دست­ آمده نشان داد که متغیرسرمایه روان شناختی بر اهمال کاری تاثیر معنادار دارد، و نیز متغیر سرمایه روان شناختی بر استدلال اخلاقی تاثیر معنادار دارد و همچنین متغیر استدلال اخلاقی رابطه بین سرمایه روان شناختی و اهمال کاری را میانجی گری می کند. و نقش میانجی استدلال اخلاقی نقشی کامل می باشد که تاثیر بالایی در رابطه بین این دو متغیر را ایفا می کند. و مدل ساختاری نقش واسطه گری استدلال اخلاقی در رابطه بین سرمایه های روان شناختی با اهمال کاری تحصیلی از برازش مناسبی برخوردار بود.

کلید واژه: استدلال اخلاقی، سرمایه های روان شناختی، اهمال کاری ، دانشجویان رشته رون شناسی ،  مقطع کارشناسی دانشگاه آزاد تهران مرکز.

مقدمه

دانشجویان رکن اصلی نظام آموزشی­اند و در دستیابی به اهداف نظام آموزشی کشور نقش و جایگاه ویژه ای دارند. از این رو توجه به این قشر از جامعه از لحاظ آموزشی و تربیتی، باروری و شکوفایی هرچه بیشتر نظام آموزشی و تربیتی جامعه را موجب می­گردد. دانشجویان در مقطع کارشناسی با توجه به اینکه شرایط متفاوتی نسبت به سال های ماقبل تحصیل شان در دانشگاه را تجربه می کنند در معرض آسیب­پذیری بیشتری می باشند و اتفاقا در این سنین بیشتر باید به آنها توجه شود و مسائل و مشکلات آنها را بررسی نمود. از جمله مقوله های بسیار مهمی که در میزان کارآیی و اثربخشی افراد اثر دارد، ولی متأسفانه در دانشگاه ها، مؤسسات آموزشی و سازمان ها توجه کافی بدان مبذول نشده است، مقوله اهمال کاری^[2] در افراد است . اهمال کاری سارق زمان است و در واقع به معنی تعویق انداختن انجام کار و ارجاع عمل به آینده است و موجب بی اعتنایی نسبت به اهداف، منابع و آینده فرد می­شود. این اهمیت از یک سو به دلیل نقشی است که این مفهوم در پیشرفت و بهبود فرد و نیز بهداشت و سلامت نیروی کار دارد و از دیگر سو، به علت آن است که اهمال­کاری علاوه بر تعاریف و مفهوم پردازی­های متعدد و گاه پیچیده، محل تلاقی و نیز سازه مشترك بسیاری از حوزه های علمی مانند آموزش و پرورش، روانشناسی و مدیریت، جامعه شناسی، اقتصاد و حتی سیاست بوده است (لیبورن، 2019). اهمال­کاری، پیامدهای نامطلوب متعددی در زندگی فردی، تحصیلی، خانوادگی و سازمانی افراد به دنبال دارد و همواره عوارض منفی بر سلامت جسمانی، روانی و نیز بهره وری فرد برجا می­گذارد. همانطور که یوسل و ایلماز (2020)، در مطالعه خود بیان کردند اهمال­کاری در تحصیل افراد و فعالیت آنها تأثیر می­گذارد. اهمال­کاری یک رفتار رایج با چندین پیامد منفی است و یک پدیده جهانی است که گریبان­گیر فرد می­شود.(هن، گوروشیت و وینگارتن، 2021) بی اهمال کاری می­تواند استرس زا و ناامید کننده باشد، که در نتیجه آن اضطراب، مشکلات خلقی، شکایت جسمی و کاهش بهزیستی به وجود می­ید (روزنتال، 2019). سازمان هایی که افراد در آن مبتلا به اهمال کاری باشند، خستگی، ناامیدی، ترك کار، غیبت از کار و عدم موفقیت و مشکلات جسمی و روانی از ویژگی افراد، افت عملکرد و کارآیی از ویژگی­های سازمانی آنان خواهد بود. چنانچه منابع انسانی در انجام وظایف محوله، اهمال کاری و تعلل داشته باشند، کیفیت کار کاهش می­یابد و بدین ترتیب، سایر منابع نیز اتلاف خواهند شد. مطالعات نشان داده است که اهمال کاری، استرس و افسردگی را افزایش داده­اند (سنکا، 2020). مولیان (2020)، در تحقیقی نشان داد که بین اهمال کاری با سطح استرس رابطه مثبتی وجود دارد. لیبورن (2019) در پژوهشی کیفی به بررسی اهمال کاری معلمان و احساسات و استرس ناشی از آن پرداخت و نتیجه گرفت که اهمال کاری باعث ایجاد طیف وسیعی از احساسات منفی برای معلمان، به ویژه خشم و همچنین احساس گناه و ناامیدی و استرس می­شود. یافته های میااو (2020) و لوتانز و همکاران (2015 )نشان داد که ارتقای سرمایه روانشناختی می­تواند به کاهش مشکلات تحصیلی و شغلی و کاهش تعلل و به تعویق انداختن وظایف بیانجامد. یافته های میااو (2020) و لوتانز و همکاران (2015 )نشان داد که ارتقای سرمایه روان­شناختی می­تواند به کاهش مشکلات تحصیلی و شغلی و کاهش تعلل و به تعویق انداختن وظایف بیانجامد. سرمایه روان­شناختی یکي از سازه های روان شناختي است که زیرمجموعه روان شناسی مثبت­گراست. و جهت گیری مثبت نسبت به مسائل وتأثیر بسزایي در حل مشکلات رواني ورفتاری دارد (یوسف و لوتاز، 2015) . سرمایه روان­شناختي افراد را در مقابله با شرایط ناگوار مجهز و به حفظ بهداشت رواني آنان کمک مي­کند(فطین و همکاران، 1397 ). پژوهش­ها نشان داده است افراد دارای سطوح بالای سرمایة روان­شناختی توانایی حل مسئلة بیشتری دارند.آنها تمایل دارند تا از راهکارهای متمرکز بر مسئلة برای مقابله با استرس استفاده کنند، قدرت خودکنترلی بیشتری دارند و راه حل­های متنوع وسریع­تری را ارائه می­دهند، همچنین، باورهای مثبتی نسبت به توانایی­هایشان دارند و تلاش بیشتری برای دستیابی به اهداف­شان انجام می دهند (عسکری و همکاران، 1400). سرمایه روان­شناختی شامل چهار بُعد است: خودکارآمدی، امید، خوشبینی و تاب­آوری. سازه امید، توانایی شخص برای هدف گذاری، تجسم مسیرهای لازم برای رسیدن به هدف­ها و داشتن انگیزه لازم در جهت رسیدن به آن هدف­ها است. امید مسیرهای هدفمند را فراهم می­کند و بهزیستی افراد را ترغیب می­کند(لوتانز، یوسف، 2015). خوشبینی، بیانگر گرایش به این باور است که آدمی در زندگی در برابر نتایج منفی، نتایج مثبت را تجربه خواهد کرد (گودرزی و همکاران، 1393). تاب­آوری به افراد اعتماد و «حس خود» بهتری می­دهد، که به آنها قدرت می­دهد به طور مؤثری با تنیدگی و هیجانات منفی، مقابله کنند(سپهوند، 1398). خودکارآمدی به اطمینانی که افراد به توانایی­های خود برای انجام یک تکلیف خاص دارند، اشاره می­کند(لوتانز، یوسف،2015). افراد با خودکارآمدی بالا، با بروز عواطف مثبت بالا، به شرایط و اتفاقات به شیوه ای مثبت تر و سازگارانه تر پاسخ می­دهند، از سطح تنیدگی کمتری برخوردار هستند (کریمی و همکاران، 1398). عدم درك صحیح از سرمایه روان­شناختی افراد منجر به عدم شناخت نیازها و خواسته های افراد و در نتیجه مشکل انتخاب در رشته های مورد علاقه، شغل های متناسب با ویژگی­ها و توانایی­های آنها و کاهش عملکرد تحصیلی و شغلی افراد می­شود (سوادکوهی و معتمدی، 1396). اخیراً محققان دریافته اند که سرمایه روان­شناختی افراد، از پتانسیل بالایی در تقویت خلاقیت افراد برخوردار است و به وضعیت روان­شناختی مثبت در توسعه فرد از نظر استفاده از منابع انگیزشی و شناختی خود برای دستیابی به سطح بالایی از عملکرد اشاره دارد(ونجینگ، 2018). با توجه به تحقیقات انجام شده افزایش امید و خوشبینی انگیزه و عملکرد را بهبود می­بخشد درنتیجه از میزان ناکارآمدی و بیزاری از تکلیف که از مولفه های اهمال کاری می­باشند، کاسته می­شود(آدامز، 2002؛ کامکاجیز و همکاران، 2014؛ لیبورن، 2019؛ لوتانز و همکاران، 2015). همچنین تاثیر افزایش خودکارآمدی در کاهش اهمال کاری نیز در تحقیقات مختلفی ثابت شده است )ژانگ، 2019؛ فاتحی، 1391؛ استیل، 2007 .)رابطه منفی میزان تاب آوری افراد با اهمال کاری نیز در پژوهشهایی نشان داده شده است (اعتباریان، 1394؛ اوکسز و گیون، 2014). لوییز و همکاران (2020 )در تحقیقی چگونگی تاثیر سرمایه روان­شناختی در محیط کار بر رضایت شغلی و کیفیت زندگی در فیزیوتراپیست­های برزیل را بررسی کردند. نتایج نشان داد که رضایت شغلی با خودکارآمدی، امید، خوشبینی و تاب­آوری همراه بود و رابطه مستقیمی بین رضایت، اهما­کاری و سرمایه روان­شناختی در محیط کار وجود داشت. لینگ چن (2020)، در تحقیقی نشان داد که سرمایه روان­شناختی دانشجویان رابطه مستقیمی با عملکرد تحصیلی آنها دارد. میااو (2020)، در تحقیقی با استفاده از تحلیل مسیر داده ها دریافت که سرمایه روان­شناختی بر عملکرد تحصیلی و کفایت شغلی دانشجویان شاغل اثر مستقیم دارد. نتایج تحقیقات ونجینگ (2018)، رابطه مثبت و مستقیم سرمایه های روانشناختی با خلاقیت افراد را نشان داد. پژوهش لوتانز و همکاران (2015)، نشان داد با افزایش امید و خوشبینی انگیزه و عملکرد بهبود میابد، درنتیجه از میزان ناکارآمدی و بیزاری از تکلیف کاسته می­شود. آخوندی (1396 )در تحقیقی نشان داد که استفاده از مدل مداخله ای سرمایه روان­شناختی لوتانز بر کاهش اهمال کاری تحصیلی وسازمانی موثر است. سوادکوهی و معتمدی (1396)، در تحقیقی نشان دادند بین تمام ابعاد سرمایه روان­شناختی با عملکرد تحصیلی و شغلی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین صفاری نیا و امیرخانی رازلیقی (1392) به بررسی رابطه اهمال کاری سازمانی با برانگیختگی شناختی و فرسودگی شغلی معلمان پرداخت و نتیجه گرفت اهمال کاری رابطه مستقیم و معناداری با فرسودگی شغلی افراد دارد. به نظر می­رسد، آنچه امروزه افراد و تاحدی فراتر، زندگی انسان­ها را تهدید می­نماید، فقدان دانش نیست، بلکه ضعف و کاستی در عقلانیت و به کارگیری آن در شئونات مختلف زندگی است . یکی از ویژگی­های اساسی انسان آگاهی از رفتار خود و برخورداری از نیروی تفکر است. بر این اساس مفهوم استدلال اخلاقی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. استدلال اخلاقی، فرآیند قضاوت آگاهانه درباره خوبی یا بدی اعمال است(پیاژه،1932). استدلال اخلاقی به معنای قابلیت درک و شناخت مشکلات اخلاقی و اجتماعی با استفاده از ارزشها و استانداردهای فردی به­منظور اقدام مناسب و رفتار اخلاقی است(حیدری،1390). در دیدگاه کلبرگ و پیاژه درباره اخلاق، استدلال اخلاقی بخش محوری اخلاق است. کلبرگ فرض میکند که استدلال اخلاقی عامل مهمی است که در قضاوت اخلاقی و تصمیم برای عمل اخلاقی وحدت ایجاد می­کند و نقش اصلی را ایفا در نظریه شناختی اجتماعی ایقا می کند(چنگ،2014).

استدلال اخلاقی نوعی اندیشیدن اخلاقی، برای دست‌یافتن به احکام اخلاقی رفتارها و اثبات نادرستی اخلاقی برخی رفتارها است. بنابراین، با توجه به مطالب و دلایل ذکر شده و وجود شکاف دانشی در این زمینه، محقق بر آن است که به بررسی اثربخشی نقش واسطه استدلال اخلاقی در رابطه بین سرمایه رون­شناختی و اهمال کاری در بین دانشجویان رشته روان­ شناسی در مقطع کارشناسی دانشگاه تهران مرکز بپردازد و تا حدودی به خلاهای تحقیقاتی در این زمینه پاسخ داده و راهکارهای لازم ارائه گردد.

روش تحقیق

روش پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی و از نظر هدف، کاربردی می­باشد . جامعه، نمونه و روش نمونه­گیری: کلیه دانشجویان رشته روان شناسی در مقطع کارشناسی دانشگاه تهران مرکز در سال تحصیلی 1401-1400، جامعه آماری پژوهش حاضر را تشکیل دادند (N=1500). این تعداد به روش تصادفی ساده از بین جامعه آماری فوق انتخاب شده و در پژوهش شرکت کردند. با توجه به اینکه در مطالعات همبستگی،  تعداد 10 الی 40 نفر به ازای هر متغیر مشاهده شده پیشنهاد شده است؛ در این مطالعه با توجه به سه متغیر اصلی پژوهش، تعداد 30 نفر به ازای هر متغیر مشاهده مجموعا 120 نفر در نظر گرفته شد. که با بیش برآورد تعداد 130پرسشنامه توزیع شد و تعداد 120 پرسشنامه با پاسخ های کامل وارد تحلیل گردید. برای جمع آوری اطلاعات از ابزارهای زیر استفاده شد:

ابزار پژوهش :

• پرسشنامه سرمایه رون شناختی(لوتانز،2007):

در این پژوهش برای اندازه گیری سرمایه روان­شاختی از پرسشنامه استاندارد سرمایه روان­شاختی دارای ۲۴ سوال بوده که توسط لوتانز و همکارانش در سال ۲۰۰۷ طراحی و ساخته شده است و بر اساس طیف لیکرت ( از خیلی مخالفم تا خیلی موافقم) نمره گذاری شده است و دارای ۴ مولفه ای ( خودکارآمدی، امیدواری، تاب آوری و خوش بینی ) می باشد. پایایی و روایی این پرسشنامه توسط لوتانز و همکاران در سال 2007، با استفاده از تحلیل عاملی و معادلات ساختاری، نسبت خی دو این آزمون را 4/26 و آماره های CFI و RMSEA    را به ترتیب 0.97 و 0.8 گزارش نمودند و همچنین خسرو شاهی و همکاران در سال 1391 پایایی و روایی پرسشنامه مذکور را 0.80 و 0.72 گزارش و مورد تایید قرار دادند. در پژوهش حاضر نیز پایایی پرسشنامه 0.85 بود.

• پرسشنامه آزمون استدلال اخلاقی:

این آزمون توسط معنوی پور (۱۳۹۰) به منظور سنجش استدلال اخلاقی تهیه و اجرا شد. این آزمون شامل ۱۳ سؤال است که به هر سؤال بسته به ،پاسخ نمره ای از ۱ تا ۴ بر حسب مقیاس لیکرتی اختصاص می یابد. این آزمون از ۴ عامل اشباع شده است که بر اساس محتوای سؤال­ها، تحت عناوین اخلاق اجتماعی (سؤالات (4-1) که رشد اخلاقی را بر مبنای اصول اسلامی ایرانی اندازه گیری می کند عامل اخلاق پس عرفی سؤالات (۷-۵) عامل اخلاق عرفی (سؤالات (۱۰-۸) و عامل اخلاق پیش عرفی (سؤالات (۱۱-13) قادرند سه سطح رشد اخلاقی کلبرگ را اندازه گیری نمایند. بعضی از سؤالات این پرسشنامه (۵-۶-۱۱-۱۲) به صورت معکوس نمره گذاری می شود حداقل نمره برای هر فرد یک و حداکثر ۵۲ می.باشد پژوهش معنوی پور (۱۳۹۰) نشان داد که ضریب آلفای کرونباخ 93/0تأییدی بر پایایی آزمون ساخته شده است و همسانی درونی سؤال­ها در حد قابل قبول است. در پژوهش حاضر ضریب پایایی این آزمون با روش آلفای کرونباخ 73/0 محاسبه شد. طبق پژوهش معنوی پور (۱۳۹۰) روایی سازه آزمون تأییدشد.

• پرسشنانه اهمال کاری:

در این پژوهش برای اندازه گیری اهمال کاری از اﻫﻤﺎل ﮐﺎري ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻮﻟﻮﻣﻮن و راثبلوم(1984) استفاده شده است، اﯾﻦ ﻣﻘﯿﺎس دارای 27 ﮔﻮﯾﻪ اﺳﺖ؛ و ﻣﯿﺰان اﻫﻤﺎل ﮐﺎري ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ در ﻃﯿﻔﯽ 5 درﺟﻪاي ﺑﺎ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي  ﺑﻪ ﻧﺪرت، ﺑﻌﻀﯽ اوﻗﺎت، اﮐﺜﺮ اوﻗﺎت و ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺳﻨﺠﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و دارای 4 مولفه می باشد. در اﯾﻦ آزﻣﻮن ﺑﻪ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي به ندرت نمره ۱ بعضی اوقات نمره ۲، اکثر اوقات نمره ۳ و همیشه نمره ٤ تعلق می گیرد. البته گویه های 2،4،6  ١١، ١٥، ١٦، ۲۱، ۲۳ و ۲۵ به صورت معکوس نمره گذاری می­شود. روایی این پرسشنامه را با استفاده از همسانی درونی 84/0 و پایایی آن را 64/0 گزارش کرده اند (سولومون و روتبلوم (۱۹۸۴). در ایران بین جامعه دانشجویان روایی پرسشنامه با استفاده از آزمون كايزر – میر – اوکلین در روش تحلیل عاملی ۰/۸۸ گزارش شد (جوکار و دلاورپور، ١٣٨٦، نقل از شیخ الاسلامی، ۱۳۹۵). در پژوهش مطیعی، حیدری و صادقی (۱۳۹۱) برای پایایی آزمون به روش آلفای کرونباخ عدد 86/0 به دست آمد. در پژوهش حاضر نتیجه محاسبه آلفای کرونباخ 82/0 برآورد شده است.

روش اجرا:

روش جمع­آوری اطلاعات در این پژوهش به این صورت بود که بعد از اخذ مجوز از دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، به دانشکده علوم اجتماعی و روان شناسی مراجعه و به صورت تصادفی از بین دانشجویان مقطع کارشناسی انتخاب گردید. بعد از جلب نظر دانشجویان برای شرکت در مطالعه از آنها درخواست شد با همکاری محقق به پرسشنامه ها  پاسخ دهند. داده­های جمع­آوری­شده نیز با استفاده از مدل تحلیل مسیر با استفاده از نرم افزار لیزرل 8.8 تجزیه و تحلیل شد.

یافته ها        

همان‌گونه که پیش‌تر مطرح شد، هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه سرمایه روان شناختی و اهمال کاری با نقش واسطه‌ای استدلال اخلاقی بود. جدول 1 آزمون اسمیرنوف- کلموگروف جهت نرمال بودن داده ها و جهت بررسی فرضیه‌های پژوهش، یافته‌های حاصل از تحلیل مدل‌یابی معادلات ساختاری از طریق نرم‌افزار LISREL (نسخه 8.8) انجام شد.

بررسی وضعیت نرمال توزیع داده ها

جهت بررسي نرمال بودن عامل­ها از آزمون تک نمونه­اي کلموگروف ـ اسميرنوف به قرار زير استفاده مي‌شود.

H_o: داده­ها از توزيع نرمال برخوردارند.

H₁: داده­ها از توزيع نرمال برخوردار نيستند.

جدول 1.آزمون کلموگروف ـ اسميرنوف براي تعيين نرمال بودن متغيرهای تحقیق

با توجه به جداول فوق مي­توان نتيجه گرفت که چون مقادير سطح معناداري کليه متغيرهاي پژوهش بيشتر از 0.05 مي باشند پس مي­توان گفت که اين مقادیر نرمال بودن توزيع داده­ها را مي­رسانند و مي­توان در تحليل فرضيه­هاي پژوهش، را با نرم افزار معادلات ساختاری(لیزرل) را بکار گرفت.

شکل1: آزمون مدل ساختاری فرضیه های تحقیق (تحلیل مسیر)

جدول 2. آزمون مدل ساختاری فرضیه تحقیق (تحلیل مسیر)

ضرایب معناداری، تأثیر متغیرهای مستقل و وابسته مدل ساختاری پژوهش را نشان می‌دهد. ضرایب معناداری

(T value) بین متغیرهای پژوهش، از مقدار 1.96 بزرگ‌تر است و می‌توان استنباط کرد که تأثیر متغیرها بر همدیگر معنادار است. همچنین مقدار = 0.000 (P value) به‌دست‌آمده از آزمون مدل ساختاری بیانگر معناداری و قابل آزمون بودن این مدل است. با توجه به مقادیر ضرایب مسیر، شرط معناداری این است که عدد به‌دست‌آمده نباید بین 96/1 و 96/1- باشد. در این صورت متغیرها یا سازه‌های آنها با احتمال 95 درصد معنادار هستند و با توجه به‌ شرط دوم مقدار ضریب مسیر به‌دست‌آمده اگر بزرگ‌تر از 58/2 باشد، معناداری با احتمال 99 درصد پذیرفته خواهد شد.

با توجه به مقادیر ضرایب مسیر در جدول بالا، نتایج به شرح ذیل است:

• متغیرسرمایه روان شناختی بر اهمال کاری با میزان ضریب5.16 و احتمال 99 درصد تاثیر مثبت، مستقیم و معنادار دارد، که این نشان دهنده ی تأثیر نسبتا بالای متغیر سرمایه روان شناختی بر اهمال کاری در بین دانشجویان نمونه مورد مطالعه باشد. این فرضیه مورد تأیید می باشد.
• متغیر سرمایه روان شناختی بر استدلال اخلاقی با میزان ضریب4.18 و احتمال 99 درصد تاثیر مثبت، مستقیم و معنادار دارد، که این نشان دهنده ی تأثیر نسبتا بالای متغیر سرمایه روان شناختی بر استدلال اخلاقی در بین دانشجویان نمونه مورد مطالعه باشد. این فرضیه مورد تأیید می باشد.
• متغیر استدلال اخلاقی رابطه بین سرمایه روان شناختی و اهمال کاری را میانجی گری می کند. نتیجه ضریب مسیر با مقدار 7.42 نشان داده است که با احتمال 99 درصد این رابطه معنادار می باشد و نقش میانجی استدلال اخلاقی نقشی کامل می باشد که تاثیر بالایی در رابطه بین این دو متغیر را ایفا می کند. این فرضیه مورد تأیید می باشد.

شاخص‎های برازش مدل

جدول 3: شاخص­هاي ارزيابي برازش مدل

تناسب مدل حاكي از آن است كه مدل از نظر شاخص­هاي تناسب و برازش در وضعيت خوبي است؛ چون كه نسبت كاي دو بر درجه آزادي (χ²/df) ) آن برابر 2.020 است كه كمتر از مقدار مجاز 3 مي­باشد و مقدار RMSEA نيز برابر با 058. است كه كمتر از مقدار مجاز 0.08 است. لذا نياز به اصلاحات ندارد. شاخص‌های به‌دست آمده نشان از برازش مطلوب مدل دارد که در جدول (3) ارائه شده است.

بحث و نتیجه گیری

ﻫﺪف اﺻﻠﻲ اﻳـﻦ ﭘـﮋوﻫﺶ بررسی نقش  واسطه گری استدلال اخلاقی در رابطه بین سرمایه های روان شناختی با اهمال کاری تحصیلی در بین دانشجویان رشته رون شناسی در مقطع کارشناسی دانشگاه آزاد تهران مرکز ﺑﻮد ﻛﻪ نتایج حاکی از آن بود که؛ متغیرسرمایه روان شناختی بر اهمال کاری اثر مستقیم مثبت و معناداری دارند. همچنین در مقایسه دو متغیر برون زاد و واسطه‌گر مدل، می‌توان به این نکته اشاره کرد که اثرات سرمایه روان شناختی و اهمال کاری با میانجی گری استدلال اخلاقی بسیار قویتر می باشد. و در نهایت، بررسی اثرات غیرمستقیم نیز نشان داد استدلال اخلاقی دارای سهم واسطه‌گری معناداری در رابطه بین سرمایه روان شناختی و اهمال کاری است. لازم به ذکر است تاکنون تحقیقی با این عنوان که هر سه متغیر را با هم سنجیده باشد، انجام نشده است اما تحقیقات نیلا آخوندی(1396)، نیک راد، باصری و بیگدلی(1401)، لوتانز و همکاران(2015) و سیردوی و سیریوسن(2012)، روبرتز، شرر و بویر(2011) به صورت غیرمستقیم با نتیجه این پژوهش همسو می باشد.

در ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻳﺎﻓﺘـﻪ ﭘـﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿـﺮ می ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ روان ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ در ﮐﺎﻫﺶ ﺑﯽ ﻋﻼﻗﮕﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر و ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻌﻠﻞ و ﺑﻪ ﺗﻌﻮﯾﻖ اﻧﺪاﺧﺘﻦ وﻇﺎﯾﻒ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺜﺒﺖ دارد .دانشجویان از طریق رشد استدلال اخلاقی می توانند سرمایه روان شناختی را در خود افزایش داده که همین افزایش سرمایه روان شناختی منجر به کاهش اهمال کاری در امورات فردی و تحصیلی می شود و عملکرد مثبت فرد بالا می رود در اﯾﻦ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ اﻣﯿﺪ و ﺧﻮش ﺑﯿﻨﯽ اﻧﮕﯿﺰه و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﻬﺒﻮد ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ درﻧﺘﯿﺠﻪ از ﻣﯿﺰان ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪي و ﺑﯿﺰاري از ﺗﮑﻠﯿﻒ ﮐﺎﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ اﻣﯿﺪ، ﺧﻮش ﺑﯿﻨﯽ ﺧﻮدﮐﺎرآﻣﺪي و ﺗﺎب آوري ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ رواﻧﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺗﻮان ﻓﺮد ﺑﺮاي ﺗﻼش و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﺟﻮ ﮐﯿﻢ و ﮐﯿﻢ ﻟﯿﻢ (2016) سرمایه روان ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ را ﻋﺎﻣﻞ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﻨﺪه ﻗﻮي در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻋﻤﻠﮑﺮد و ﺗﻌﺎﻣﻞ ﮐﺎري داﻧﺴﺘﻨﺪ و همچنین ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﻮرﻣﻦ و همکاران(2010)، نشان داد که ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ روان ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﺮاي ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺳﻬﻞ اﻧﮕﺎري و ﮐﺞ رﻓﺘﺎري ﻣﻨﺎﺳﺐ داﻧﺴﺘﻪ ﺷﺪ و همچنین ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ روان ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﺮ ﺑﻬﺒﻮد ﻧﮕﺮش ﮐﺎرﮐﻨﺎن، ﺗﻐﯿﯿﺮ رﻓﺘﺎر ﮐﺎﻫﺶ ﺑﻪ ﺗﻌﻮﯾﻖ اﻧﺪاﺧﺘﻦ اﻣﻮر و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﺄﺛﯿﺮ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ روان ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﯿﺰان ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﻇﺎﯾﻒ، ﺧﻮدﮐﺎرآﻣﺪي و ﺗﻌﺎﻣﻞ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ،  رواﺑﻂ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﯿﻦ اﻋﻀﺎ ﺑﻬﺒﻮد میابد، اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ رواﻧﯽ اﻋﺘﻤﺎدﺑﻪ ﻧﻔﺲ را اﻓﺰاﯾﺶ داده، ﻧﮕﺮش ﻣﺜﺒﺖ اﯾﺠﺎد ﮐﺮده ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ از میزان اهمال کاری و به تعویق انداختن کارها می کاهد و تعامل بین افراد را بالا می برد. و در این میان استدلال اخلاقی که منجر به رشد اخلاقی می شود و تحقیقات پیشین نشان داده که با رفتارهای ضد اجتماعی و کج رفتاری ارتباط منفی و معکوس دارد در این مداخله تاثیر بسیار زیادی را بر کاهش اهمال کاری از طریق افزایش سرمایه روان شناختی دارد. بنابراین استدلال اخلاقی و رفتار اخلاقی از متغیرهای کلیدی در حوزه های علمی و به ویژه روانشناسی معاصر محسوب می شوند. لذا پیشنهاد می شود که برای غلبه بر اهمال کاری در افراد به ویژه دانشجویان به افزایش استدلال اخلاقی و سرمایه روان شناختی پرداخته شود.